Wydział Techniki Morskiej i Transportu - Oceanotechnika (S1)
Sylabus przedmiotu Systemy zarządzania bezpieczeństwem na statku:
Informacje podstawowe
| Kierunek studiów | Oceanotechnika | ||
|---|---|---|---|
| Forma studiów | studia stacjonarne | Poziom | pierwszego stopnia |
| Tytuł zawodowy absolwenta | inżynier | ||
| Obszary studiów | charakterystyki PRK, kompetencje inżynierskie PRK | ||
| Profil | ogólnoakademicki | ||
| Moduł | — | ||
| Przedmiot | Systemy zarządzania bezpieczeństwem na statku | ||
| Specjalność | przedmiot wspólny | ||
| Jednostka prowadząca | Katedra Inżynierii Bezpieczeństwa i Energetyki | ||
| Nauczyciel odpowiedzialny | Agata Krystosik-Gromadzińska <agata.krystosik@zut.edu.pl> | ||
| Inni nauczyciele | |||
| ECTS (planowane) | 4,0 | ECTS (formy) | 4,0 |
| Forma zaliczenia | zaliczenie | Język | polski |
| Blok obieralny | 6 | Grupa obieralna | 4 |
Formy dydaktyczne
Wymagania wstępne
| KOD | Wymaganie wstępne |
|---|---|
| W-1 | Student powinien posiadać podstawy wiedzy ogólnej z okresu dotychczasowego kształcenia w zakresie dotyczącym budowy i eksploatacji statku oraz zagrożeń występujących w żegludze. |
Cele przedmiotu
| KOD | Cel modułu/przedmiotu |
|---|---|
| C-1 | Student powinien uzyskać wiedzę dotyczącą zagrożeń na różnych stanowiskach pracy na statku. Powinien uzyskać umiejętność diagnozowania obciążeń oraz określać ryzyka, a także tworzyć, oceniać i nadzorować systemy bezpieczeństwa. Powinien potrafić zarządzać bezpieczeństwem w tym bezpieczeństwem pożarowym. |
| C-2 | Student powinien uzyskać wiedzę dotyczącą zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych na statku przeciw zagrożeniom terrorystycznym. |
| C-3 | Student powinien uzyskać wiedzę dotyczącą organizacji ewakuacji oraz umiejętność organizacji ewakuacji w sytuacjach różnych zagrożeń. |
Treści programowe z podziałem na formy zajęć
| KOD | Treść programowa | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| T-A-1 | Analiza czynników ryzyka na wybranym stanowisku pracy na statku. | 4 |
| T-A-2 | System organizacyjnego i technicznego zabezpieczenie przeciwko atakom piratów. | 4 |
| T-A-3 | Organizacja ewakuacji z wybranej jednostki. | 4 |
| T-A-4 | Podsumowanie. | 1 |
| T-A-5 | Zaliczenie. | 2 |
| 15 | ||
| wykłady | ||
| T-W-1 | Wprowadzenie, literatura, podstawa prawna. | 5 |
| T-W-2 | Bezpieczeństwo pracy na statku: czynniki zagrożeń na różnych stanowiskach pracy; diagnoza obciążeń, określanie ryzyka; systemy zarządzenia bezpieczeństwem pracy na statku. | 5 |
| T-W-3 | Środki techniczne i organizacja bezpieczeństwa pożarowego na statkach: środki techniczne, alarmy ćwiczebne, szkolenia w ośrodkach lądowych, zarządzanie bezpieczeństwem pożarowym na statku. | 5 |
| T-W-4 | Powtórzenie. Zaliczenie. | 2 |
| T-W-5 | Środki techniczne i organizacyjne zabezpieczeń przeciw zagrożeniom terrorystycznym: środki techniczne, inteligentne systemy; uzbrojone formacje konwoje; środki organizacyjne; zarządzanie bezpieczeństwem przeciwko atakom piratów na statku. | 5 |
| T-W-6 | Organizacja ratownictwa w sytuacji zagrożenia: środki ratunkowe i ratownicze na statku; działania służb ratowniczych; zarządzanie akcją ratowniczą i ratunkową. | 5 |
| T-W-7 | Podsumowanie. | 1 |
| T-W-8 | Zaliczenie końcowe. | 2 |
| 30 | ||
Obciążenie pracą studenta - formy aktywności
| KOD | Forma aktywności | Godziny |
|---|---|---|
| ćwiczenia audytoryjne | ||
| A-A-1 | Uczestnictwo w zajęciach audytoryjnych. | 15 |
| A-A-2 | Czytanie literatury, przygotowanie się do zajęć, samodzielne wykonanie ćwiczeń zadanych przez prowadzącego. | 15 |
| A-A-3 | Powtórzenie materiału i przygotowanie się do zaliczenia. | 8 |
| 38 | ||
| wykłady | ||
| A-W-1 | Uczestnictwo w zajęciach wykładowych. | 30 |
| A-W-2 | Studiowanie literatury z zakresu przedmiotu, przepisów. | 25 |
| A-W-3 | Przygotowanie do zaliczenia wykładów. | 8 |
| 63 | ||
Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne
| KOD | Metoda nauczania / narzędzie dydaktyczne |
|---|---|
| M-1 | Wykład informacyjno- problemowo- konwersatoryjny. |
| M-2 | Ćwiczenia audytoryjne dla przyswojenia przez studentów podstawowych elementów wiedzy z zakresu przedmiotu uzyskanych podczas wykładu i w czasie samodzielnego studiowania. |
Sposoby oceny
| KOD | Sposób oceny |
|---|---|
| S-1 | Ocena formująca: Zaliczenie wykładu podsumowujące efekty wiedzy uzyskane podczas wykładów i poszerzone oraz utrwalone podczas ćwiczeń audytoryjnych. |
| S-2 | Ocena formująca: Ocena okresowa efektów kształcenia studenta w czasie ćwiczeń audytoryjnych, na podstawie oceny kolokwiów/sprawdzianów obejmujących tematy odbytych wykładów i wykonanych ćwiczeń. |
Zamierzone efekty uczenia się - wiedza
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| O_1A_A12-1_W01 Student ma wiedzę za zakresu zarządzanie szeroko pojętym bezpieczeństwem na statku. | O_1A_W14, O_1A_W15, O_1A_W20 | — | — | C-1, C-2, C-3 | T-W-2, T-W-3, T-W-5, T-W-6, T-W-1 | M-1, M-2 | S-1 |
Zamierzone efekty uczenia się - umiejętności
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| O_1A_A12-1_U01 Student potrafi analizować czynniki ryzyka na różnych stanowiskach pracy na statku, tworzyć algorytmy zarządzania bezpieczeństwem, tworzyć systemy organizacji bezpieczeństwa i ewakuacji. | O_1A_U02, O_1A_U03, O_1A_U05, O_1A_U14 | — | — | C-1, C-2, C-3 | T-A-1, T-A-2, T-A-3 | M-2 | S-2 |
Zamierzone efekty uczenia się - inne kompetencje społeczne i personalne
| Zamierzone efekty uczenia się | Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiów | Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształcenia | Odniesienie do efektów uczenia się prowadzących do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera | Cel przedmiotu | Treści programowe | Metody nauczania | Sposób oceny |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| O_1A_A12-1_K01 Student ma świadomość zagrożeń występujących na statku i związanych z żeglugą w związku z tym podejmuje starania w celu właściwego zarządzania bezpieczeństwem i stara się działać w kierunku poprawy warunków pracy załogi, jej bezpieczeństwa w kontekście zagrożenia pożarem oraz atakiem terrorystycznym. Odczuwa potrzebę poszerzania swojej wiedzy i umiejętności w sprawach dotyczących zarządzania bezpieczeństwem na statku. | O_1A_K02, O_1A_K07 | — | — | C-1, C-2, C-3 | T-W-2, T-W-3, T-W-5, T-W-6, T-A-1, T-A-2, T-A-3 | M-1, M-2 | S-2 |
Kryterium oceny - wiedza
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| O_1A_A12-1_W01 Student ma wiedzę za zakresu zarządzanie szeroko pojętym bezpieczeństwem na statku. | 2,0 | Student nie ma wiedzy podstawowej w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu lub posiada wiedzę nieuporządkowaną i obarczoną zasadniczymi błędami merytorycznymi albo myli i nie rozumie podstawowych pojęć i definicji z obszaru danego efektu wiedzy. |
| 3,0 | Student ma wiedzę podstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu lecz nie w pełni uporządkowaną i obarczoną pojedynczymi błędami merytorycznymi albo popełnia pomyłki i nie rozumie w pełni podstawowych pojęć i definicji z obszaru danego efektu wiedzy. | |
| 3,5 | Student ma wiedzę podstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu lecz nie w pełni uporządkowaną. Zdarzają się pojedyncze błędy merytoryczne albo popełnia pomyłki lecz rozumie poprawnie podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu wiedzy. | |
| 4,0 | Student ma wiedzę ponadpodstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu i w pełni uporządkowaną. Zdarzają się pojedyncze błędy merytoryczne albo popełnia pomyłki lecz rozumie poprawnie podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu wiedzy. | |
| 4,5 | Student ma wiedzę ponadpodstawową w stopniu wymaganym dla przedstawienia problemu i w pełni uporządkowaną. Zdarzają się pojedyncze błędy merytoryczne albo popełnia pomyłki lecz rozumie poprawnie podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu wiedzy. | |
| 5,0 | Student ma wiedzę poszerzoną, wymaganą dla przedstawienia problemu, w pełni uporządkowaną. Nie popełnia błędów merytorycznych ani pomyłek; rozumie i interpretuje ze zrozumieniem podstawowe pojęcia i definicje z obszaru danego efektu. Potrafi wymienić przykłady i wskazać praktyczne zastosowania elementu wiedzy z danego obszaru oraz wytłumaczyć je w kontekście wiedzy z innych obszarów. |
Kryterium oceny - umiejętności
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| O_1A_A12-1_U01 Student potrafi analizować czynniki ryzyka na różnych stanowiskach pracy na statku, tworzyć algorytmy zarządzania bezpieczeństwem, tworzyć systemy organizacji bezpieczeństwa i ewakuacji. | 2,0 | Student nie zna lub nie potrafi określić zagrożeń występujących na statku i związanych z żeglugą, w tym zagrożeń pożarowych i terrorystycznych. Nie potrafi wskazać ani zastosować środków zmniejszających zagrożenia. Nie potrafi tworzyć algorytmów zarządzania bezpieczeństwem na statku. |
| 3,0 | Student zna, rozróżnia i potrafi dobrać co najmniej jedną z podstawowych metod zarządzania bezpieczeństwem na statku. Prawidłowo dobiera metodę dla określonego zagrożenia. Potrafi, poprawnie ocenia i interpretuje wyniki oceny czynników zagrożeń i potrafi wskazać i zastosować metody zarządzania bezpieczeństwem na statku. | |
| 3,5 | Student zna, rozróżnia i potrafi dobrać podstawowe metody i sposoby właściwego zarządzania bezpieczeństwem; prawidłowo dobiera metodę dla określonego zagrożenia. Potrafi, poprawnie ocenia i interpretuje zagrożenia i potrafi wskazać i zastosować środki techniczne i organizacyjne dla zwiększenia poziomu bezpieczeństwa statku. | |
| 4,0 | Student zna, rozróżnia i potrafi dobrać środki techniczne i metody organizacyjne dla zwiększenia bezpieczeństwa na statku. Zna sposoby właściwego określenia ryzyka i obciążeń na stanowiskach pracy oraz metody ich zmniejszania, zna zagrożenia pożarowe i środki techniczne ora metody organizacyjne do walki z nimi. Potrafi ocenić zagrożenia terrorystyczne i poprawnie dobrać metody w celu ich zmniejszenia. Potrafi zaplanować i ocenić organizację ewakuacji ze statku. | |
| 4,5 | Student zna, rozróżnia i potrafi dobrać środki techniczne i metody organizacyjne dla zwiększenia bezpieczeństwa na statku. Zna sposoby właściwego określenia ryzyka i diagnozy obciążeń na stanowiskach pracy oraz metody ich zmniejszania, zna zagrożenia pożarowe i środki techniczne oraz metody organizacyjne do walki z nimi. Potrafi tworzyć algorytmy zarządzania bezpieczeństwem pożarowym. Potrafi ocenić zagrożenia terrorystyczne i poprawnie dobrać metody w celu ich zmniejszenia. Potrafi opracować algorytm postępowania załogi na wypadek ataku terrorystów. Student potrafi zaplanować, a także ocenić organizację ewakuacji ze statku, jak również stworzyć algorytm zarządzania akcją ratowniczą i ratunkową. Student potrafi wyjaśnić proponowane metody zarządzania bezpieczeństwem statku. | |
| 5,0 | Student zna, rozróżnia i potrafi dobrać środki techniczne i metody organizacyjne dla zwiększenia bezpieczeństwa na statku. Zna sposoby właściwego określenia ryzyka i diagnozy obciążeń na stanowiskach pracy oraz metody ich zmniejszania, zna zagrożenia pożarowe i środki techniczne oraz metody organizacyjne do walki z nimi. Potrafi tworzyć algorytmy zarządzania bezpieczeństwem pożarowym. Potrafi ocenić zagrożenia terrorystyczne i poprawnie dobrać metody w celu ich zmniejszenia. Potrafi opracować algorytm postępowania załogi na wypadek ataku terrorystów. Student potrafi zaplanować, a także ocenić organizację ewakuacji ze statku, również stworzyć algorytm zarządzania akcją ratowniczą i ratunkową. Student potrafi wyjaśnić proponowane metody zarządzania bezpieczeństwem statku. Student potrafi wymienić zalety i wady proponowanych metod oraz przewidzieć ich efektywność dla rożnych scenariuszy. Student potrafi wytłumaczyć oraz uzasadnić swoją opinię. |
Kryterium oceny - inne kompetencje społeczne i personalne
| Efekt uczenia się | Ocena | Kryterium oceny |
|---|---|---|
| O_1A_A12-1_K01 Student ma świadomość zagrożeń występujących na statku i związanych z żeglugą w związku z tym podejmuje starania w celu właściwego zarządzania bezpieczeństwem i stara się działać w kierunku poprawy warunków pracy załogi, jej bezpieczeństwa w kontekście zagrożenia pożarem oraz atakiem terrorystycznym. Odczuwa potrzebę poszerzania swojej wiedzy i umiejętności w sprawach dotyczących zarządzania bezpieczeństwem na statku. | 2,0 | tudent nie ma świadomość negatywnych skutków, jakie powodują warunki pracy na różnych stanowiskach na statku, nie potrafi ocenić ryzyka na danym stanowisku pracy, ani określić obciążeń fizycznych i psychicznych oddziałujących na organizm i w związku z tym nie podejmuje starań aby wpływać na zachowanie załogi i nie stara się działać w kierunku poprawy warunków pracy. Student nie ma świadomości zagrożeń pożarem na statku. Nie zna metod zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych, w związku z tym nie stara się ich wdrażań, ani opracowywać koncepcji zabezpieczeń. Student nie ma świadomości zagrożeń atakami terrorystycznymi na morzu, nie znam metod zabezpieczeń przez nimi w związku z tym nie podejmuje działań mających na celu zmniejszenie zagrożeń. Student nie zna środków technicznych wykorzystywanych podczas akcji ratunkowych i ratowniczych, w związku, z czym nie potrafi opracować koncepcji bezpiecznej ewakuacji ani ratowania osób poszkodowanych, Student nie ma świadomości konieczności zarządzania bezpieczeństwem na statku. |
| 3,0 | Student ma świadomość niektórych negatywnych skutków jakie powodują warunki pracy na różnych stanowiskach na statku, potrafi ocenić wybrane ryzyka na co najmniej jednym stanowisku pracy oraz określić występujące na nim obciążenia fizycznych i psychicznych oddziałujących na organizm i w związku z czym podejmuje niekiedy starania aby wpływać na zachowanie załogi, Niekiedy stara się działać w kierunku poprawy warunków pracy. Student ma świadomości zagrożeń pożarem na statku. Student zna wybrane metody zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych, w związku z czym stara się je wdrażać, opracowywać koncepcje zabezpieczeń. Student ma świadomość zagrożeń atakami terrorystycznymi na morzu, zna wybrane metod zabezpieczeń przed nimi w związku z czym niekiedy podejmuje działania mające na celu zmniejszenie zagrożeń. Student zna wybrane środki techniczne wykorzystywane podczas akcji ratunkowych i ratowniczych, w związku z czym stara się opracowywać koncepcje bezpiecznej ewakuacji i ratowania osób poszkodowanych, Student ma świadomości konieczności zarządzania bezpieczeństwem na statku, ale nie potrafi opracować kompletnej koncepcji zarządzania. Odczuwa w minimalnym stopniu potrzebę podnoszenia swojej wiedzy i umiejętności w sprawach dotyczących zarządzania bezpieczeństwem na statku. | |
| 3,5 | Student ma świadomość większości negatywnych skutków, jakie powodują warunki pracy na różnych stanowiskach na statku, potrafi ocenić wybrane ryzyka na kilku stanowiskach pracy oraz określić występujące na nich obciążenia fizyczne i psychiczne oddziałujących na organizm i w związku, z czym podejmuje niekiedy starania aby wpływać na zachowanie załogi, Niekiedy stara się działać w kierunku poprawy warunków pracy. Student ma świadomości zagrożeń pożarem na statku. Student zna większość metod zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych, w związku, z czym stara się je wdrażać, opracowywać koncepcje zabezpieczeń. Student ma świadomość zagrożeń atakami terrorystycznymi na morzu, zna większość metod zabezpieczeń przed nimi w związku, z czym niekiedy podejmuje działania mające na celu zmniejszenie zagrożeń. Student zna w większości środki techniczne wykorzystywane podczas akcji ratunkowych i ratowniczych, w związku, z czym stara się opracowywać koncepcje bezpiecznej ewakuacji i ratowania osób poszkodowanych, Student ma świadomości konieczności zarządzania bezpieczeństwem na statku, ale proponowane koncepcje zarządzania bezpieczeństwem wykazują braki. Odczuwa w niewielkim stopniu potrzebę podnoszenia swojej wiedzy i umiejętności w sprawach dotyczących zarządzania bezpieczeństwem na statku. | |
| 4,0 | Student ma świadomość negatywnych skutków, jakie powodują warunki pracy na różnych stanowiskach na statku, potrafi ocenić wybrane ryzyka na większości stanowisk pracy oraz określić występujące na nich obciążenia fizyczne i psychiczne oddziałujących na organizm i w związku z czym podejmuje starania aby wpływać na zachowanie załogi. Stara się działać w kierunku poprawy warunków pracy. Student ma świadomości zagrożeń pożarem na statku. Student zna metody zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych, w związku z czym stara się je wdrażać, opracowywać koncepcje zabezpieczeń. Student ma świadomość zagrożeń atakami terrorystycznymi na morzu, zna metody zabezpieczeń przed nimi w związku z czym podejmuje działania mające na celu zmniejszenie zagrożeń. Student zna środki techniczne wykorzystywane podczas akcji ratunkowych i ratowniczych, w związku z czym stara się opracowywać koncepcje bezpiecznej ewakuacji i ratowania osób poszkodowanych. Student ma świadomości konieczności zarządzania bezpieczeństwem na statku i stara się tworzyć dobre koncepcje zarządzania bezpieczeństwem na statku. Odczuwa potrzebę podnoszenia swojej wiedzy i umiejętności w sprawach dotyczących zarządzania bezpieczeństwem na statku. | |
| 4,5 | Student ma świadomość negatywnych skutków jakie powodują warunki pracy na różnych stanowiskach na statku, potrafi ocenić wybrane ryzyka na większości stanowisk pracy oraz określić występujące na nich obciążenia fizyczne i psychiczne oddziałujących na organizm i w związku z czym podejmuje starania aby wpływać na zachowanie załogi. Stara się działać w kierunku poprawy warunków pracy. Student ma świadomości zagrożeń pożarem na statku. Student zna metody zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych, w związku z czym stara się je wdrażać, opracowywać koncepcje zabezpieczeń. Student ma świadomość zagrożeń atakami terrorystycznymi na morzu, zna metody zabezpieczeń przed nimi w związku z czym podejmuje działania mające na celu zmniejszenie zagrożeń. Student zna środki techniczne wykorzystywane podczas akcji ratunkowych i ratowniczych, w związku z czym stara się opracowywać koncepcje bezpiecznej ewakuacji i ratowania osób poszkodowanych. Student ma świadomości konieczności zarządzania bezpieczeństwem na statku i stara się tworzyć kompletne koncepcje zarządzania bezpieczeństwem na statku. Odczuwa potrzebę podnoszenia swojej wiedzy i umiejętności w sprawach dotyczących zarządzania bezpieczeństwem na statku. Studiuje literaturę. | |
| 5,0 | Student ma świadomość wszystkich negatywnych skutków jakie powodują warunki pracy na różnych stanowiskach na statku, potrafi ocenić ryzyka na każdym stanowisku pracy oraz określić występujące na nim obciążenia fizyczne i psychiczne oddziałujących na organizm i w związku z czym podejmuje starania aby wpływać na zachowanie załogi. Działa w kierunku poprawy warunków pracy. Student ma świadomości zagrożeń pożarem na statku. Student zna metody zabezpieczeń technicznych i organizacyjnych, w związku z czym wdraża je, opracowuje koncepcje zabezpieczeń. Student ma świadomość zagrożeń atakami terrorystycznymi na morzu, zna metody zabezpieczeń przed nimi w związku z czym podejmuje działania mające na celu zmniejszenie zagrożeń. Student zna środki techniczne wykorzystywane podczas akcji ratunkowych i ratowniczych, w związku z czym opracowuje koncepcje bezpiecznej ewakuacji i ratowania osób poszkodowanych. Student ma świadomości konieczności zarządzania bezpieczeństwem na statku i potrafi tworzyć kompletne koncepcje zarządzania bezpieczeństwem na statku. Odczuwa potrzebę podnoszenia swojej wiedzy i umiejętności w sprawach dotyczących zarządzania bezpieczeństwem na statku. Studiuje literaturę, interesuje się zagadnieniami pokrewnymi. |
Literatura podstawowa
- International Maritime Organization, International Convention for the Safety of Life at Sea (SOLAS), 1974
- Drysdale D. A, An Introduction to Fire Dynamics, 3rd Edition. Wiley, 2011
- Patric J. Maguire, An Analysis of Ship Safety Assessment Codes and Their Application to Commercial, 1995
- BHR Goup Ltd., Management and Engineering of Fire Safety and Loss Prevention. Onshore and Offshore, Taylor and Francis, 2005
- Muckett M., Furness A., Fire Safety Management, Elsevier, 2007
- Tupper E.C., Introduction to Naval Architecture, Elsevier, 2013
- Kubacka M., Ergonomia w oceanotechnice, CTO, Gdańsk, 1993
- Milan L. Z, Zarys ergonomii okrętowej, Wyższa Szkoła Morska, Gdynia, 1982
- Dul J. Weerdmeester B., Ergonomics for beginners. A quick reference guide, CRC Press; Taylor & Francis Group, Boca Raton,FL Thrd edition, 2008
Literatura dodatkowa
- Salvendy G. [ed.], Handbook of human factors and ergonomics, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey, 2006
- IMO, IMO Guidelines on Ergonomic Criteria for Bridge Equipment and Layout., IMO, London, 2011
- IMO, IMO. Res A.468 (XII): Code on noise levels on board ships., IMO, London, 1981
- Best Management Practices for Protection against Somalia Based Piracy 2011, Witherby Publishing Group Ltd, Edynburg, 2011
- Bea R.G., The Role of Human Error in Design, Construction, and Reliability of Marine Structures, U.S. Coast Guard Ship Structure Committee, 1994
- Salvendy G., Handbook of Human Factors and Ergonomics, Fourth Edition, John Wiley & Sons, Inc., 2012
- Soares M.M., Rebelo F., Ergonomics in Design: Methods and Techniques, CRC Press, 2016
- ABS, Ergonomic Design of Navigation Bridges: ABS Guide for Bridge Design and Navigational Equipment Systems, ABS, Houston, 2003
- IMO, IMO. MSC-MEPC.7/Circ.3. Framework for consideration of ergonomics and work environment, IMO, London, 2006
- EU directives, guidelines and standards