Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie

Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt - Biologia (S2)
specjalność: Biologia molekularna i podstawy analityki

Sylabus przedmiotu Endokrynologia:

Informacje podstawowe

Kierunek studiów Biologia
Forma studiów studia stacjonarne Poziom drugiego stopnia
Tytuł zawodowy absolwenta magister
Obszary studiów nauk przyrodniczych
Profil ogólnoakademicki
Moduł
Przedmiot Endokrynologia
Specjalność Biologia molekularna i podstawy analityki
Jednostka prowadząca Katedra Fizjologii, Cytobiologii i Proteomiki
Nauczyciel odpowiedzialny Małgorzata Ożgo <Malgorzata.Ozgo@zut.edu.pl>
Inni nauczyciele
ECTS (planowane) 3,0 ECTS (formy) 3,0
Forma zaliczenia zaliczenie Język polski
Blok obieralny Grupa obieralna

Formy dydaktyczne

Forma dydaktycznaKODSemestrGodzinyECTSWagaZaliczenie
ćwiczenia audytoryjneA3 30 2,00,41zaliczenie
wykładyW3 15 1,00,59zaliczenie

Wymagania wstępne

KODWymaganie wstępne
W-1Podstawowa wiedza z zakresu fizjologii zwierząt.
W-2Podstawowa wiedza z biologii komórki.

Cele przedmiotu

KODCel modułu/przedmiotu
C-1Celem przedmiotu jest poznanie mechanizmów działania hormonów i ich roli w organizmie.
C-2Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze skutkami fizjologicznych niedoborów i nadmiaru hormonów oraz metod oznaczania stężeń hormonów białkowych i steroidowych w płynach ustrojowych.

Treści programowe z podziałem na formy zajęć

KODTreść programowaGodziny
ćwiczenia audytoryjne
T-A-1Gruczoły dokrewne człowieka i ich hormony. Układ hormonalny jako system utrzymania homeostazy w organizmie wielokomórkowym. Biosynteza i uwalnianie hormonów. Powiązania i zależności układu wewnętrznego wydzielania z układem nerwowym i immunologicznym. Neuroimmunoendokryonologia – cytokiny i ich wpływ na układ dokrewny4
T-A-2Ogólna charakterystyka i mechanizm działania hormonów. Kryteria klasyfikacji hormonów. Hormony polipeptydowe i białkowe, pochodne aminokwasów, steroidowe, pochodne kwasów tłuszczowych. Endokrynne, parakrynne i autokrynne działanie hormonów. Klasyfikacja i lokalizacja w komórce receptorów hormonalnych, specyficzność ligandów. Działanie hormonów na komórki docelowe. Hormony a układ cyklicznego AMP i GMP. Czynniki wzrostowe i ich działanie hormonalne.Genomowe i pozagenomowe działanie hormonów drobnocząsteczkowych.4
T-A-3Fizjologia i patofizjologia podwzgórza, przysadki gruczołowej i nerwowej Struktura i hormony przysadki gruczołowej i nerwowej. Patogeneza karłowatości przysadkowej i akromegalii. Krótko- i długoterminowa hormonalna kontrola pobierania pokarmu. Hormonalne (i genetyczne) aspekty jadłowstrętu i otyłości, hormony tkanki tłuszczowej. Hiper-i hipoprolaktynemia .4
T-A-4Czynność gruczołu tarczowego i przemiana jej hormonów, metabolizm jodu w organizmie Sprzężenie zwrotne podwzgórze-przysadka-tarczyca. Wrodzona i nabyta, pierwotna i wtórna niedoczynność tarczycy. Funkcje przytarczyc. Mechanizmy regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Osteoporoza u kobiet i mężczyzn – podobieństwa i różnice.4
T-A-5Endokrynna czynność trzustki Działanie biologiczne hormonów trzustki Definicja, klasyfikacja, etiologia i objawy cukrzycy. Podstawowe różnice między cukrzycą insulinozależną i insulinoniezależną.2
T-A-6Endokrynna czynność nadnerczy Hormony nadnerczy a adaptacja fizjologiczna. Endokrynologia stresu. Wpływ hormonów katecholowych na układ krążenia i narządy wewnętrzne2
T-A-7Hormony tkankowe i ich znaczenie biologiczne Działanie biologiczne prostaglandyn. Tkankowy układ renina-angiotensyna-aldosteron i znaczenie biologiczne. Rola leptyny i greliny w kontroli masy ciała i przyjmowaniu pokarmów. Endokrynna rola serca4
T-A-8Rola szyszynki u człowieka. Fizjologiczna rola melatoniny i jej wpływ na wybrane hormony części gruczołowej przysadki.2
T-A-9Dyskusja panelowa nt. „Zastosowanie metod biotechnologicznych w biosyntezie i produkcji hormonów – stan obecny i perspektywy”.2
T-A-10Zaliczenie ćwiczeń w formie pisemnej2
30
wykłady
T-W-1Przedmiot badań i miejsce endokrynologii w naukach biologicznych. Ogólna rola i charakterystyka hormonów. Komórki, tkanki i gruczoły wydzielające hormony. Stopnie i systemy kontroli hormonalnej.2
T-W-2Kryteria klasyfikacji hormonów. Komórki i tkanki docelowe dla hormonów. Mechanizm działania hormonów na komórki docelowe. Autokrynne, parakrynne i endokrynne działanie hormonów. Białka receptorowe i klasyfikacja receptorów. Ligand, agonista i antagonista receptora. Przepuszczalność błon cytoplazmatycznych dla hormonów. Swoistość i powinowactwo receptorów.2
T-W-3Powiązania czynnościowe między układami: hormonalnym, nerwowym i immunologicznym. Nerwowe, hormonalne i metaboliczne mechanizmy kontroli biosyntezy i uwalniania hormonów. Struktura i czynność układu podwzgórzowo-przysadkowego. Sprzężenia zwrotne ujemne i dodatnie, przykłady. Synteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna wazopresyny o oksytocyny. Liberyny i statyny podwzgórza. Biosynteza, magazynowanie, regulacja wydzielania, transport, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola biologiczna hormonów przysadki gruczołowej (hormonu wzrostu, prolaktyny, tyreotropiny, kortykotropiny i gonadotropin).2
T-W-4Budowa i rozwój gruczołu tarczowego. Biosynteza, regulacja wydzielania, transport tkanki docelowe mechanizm działania mteabolozm i rola fizjologiczna tyroksyny (T4), trijodotyroniny (T3) i trijodotyroniny odwrotnej (rT3). Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu- biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola parathormonu, kalcytoniny i kalcytriolu.2
T-W-5Zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Wyspy Langerhansa, ich komórki i hormony. Parakrynny system kontroli wydzielania komórek wysp trzustkowych. Biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna i biochemiczna insuliny oraz glukagonu. Efekty fizjologiczne somatostatyny i polipeptydu trzustkowego.2
T-W-6Budowa gruczołu nadnerczowego. Synteza i regulacja wydzielania, receptory, mechanizm działania, efekty fizjologiczne i biochemiczne działania katecholamin: adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Struktura i funkcja kory nadnerczy, hormony warstwy kłębkowatej, pasmowatej i siateczkowatej.2
T-W-7Hormony innych narządów, tkanek i komórek i ich znaczenie biologiczne. Układ reninowo-angiotensynowy, erytropoetyna, prostaglandyny, hormony przewodu pokarmowego, endokrynna czynność serca, leptyna i grelina.2
T-W-8Zaliczenie wykładów w formie pisemnej1
15

Obciążenie pracą studenta - formy aktywności

KODForma aktywnościGodziny
ćwiczenia audytoryjne
A-A-1Udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych30
A-A-2Przygotowanie do zaliczenia10
A-A-3Samodzielne przygotowanie prezentacji multimedialnej na wybrany temat i omówienie podczas zajęć10
A-A-4Studiowanie literatury przedmiotu10
60
wykłady
A-W-1Udział studenta w wykładach15
A-W-2Samodzielne studiowanie tematyki wykładów8
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia7
30

Metody nauczania / narzędzia dydaktyczne

KODMetoda nauczania / narzędzie dydaktyczne
M-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne z wykorzystaniem komputera i projektora.
M-3Dyskusja dydaktyczna.

Sposoby oceny

KODSposób oceny
S-1Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
S-2Ocena formująca: Ocena przygotowania prezentacji multimedialnej oraz omówienia wybranego tematu zajęc audytoryjnych.
S-3Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.

Zamierzone efekty kształcenia - wiedza

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_2A_BLM-S-B8_W01
W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie zdefiniować pojęcie hormonu, wymienić i scharakteryzować głowne rodzaje hormonów.
BL_2A_W16P2A_W03, P2A_W05C-1T-A-10, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7, T-A-1, T-A-8, T-A-2, T-W-2, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8M-1, M-2, M-3S-3, S-4
BL_2A_BLM-S-B8_W02
Student powinien opisać biosyntezę i uwalnianie hormonów oraz objaśniać działanie hormonów na komórki docelowe.
BL_2A_W17P2A_W02, P2A_W04, P2A_W05C-1T-A-10, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7, T-A-9, T-A-1, T-A-8, T-A-2, T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8M-1, M-2, M-3S-3, S-4

Zamierzone efekty kształcenia - umiejętności

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_2A_BLM-S-B8_U01
W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu.
BL_2A_U11P2A_U01, P2A_U02, P2A_U03, P2A_U04, P2A_U06C-1, C-2T-A-10, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7, T-A-9, T-A-1, T-A-8, T-A-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8M-1, M-2, M-3S-3, S-4
BL_2A_BLM-S-B8_U02
Student potrafi posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach biologicznych.
BL_2A_U11P2A_U01, P2A_U02, P2A_U03, P2A_U04, P2A_U06C-2T-A-10, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7, T-A-9, T-A-1, T-A-8, T-A-2, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8M-1, M-2, M-3S-3, S-4

Zamierzone efekty kształcenia - inne kompetencje społeczne i personalne

Zamierzone efekty kształceniaOdniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówOdniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaCel przedmiotuTreści programoweMetody nauczaniaSposób oceny
BL_2A_BLM-S-B8_K01
W wyniku przeprowadzonych zajęć student ma świadomość znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. Wykazuje zrozumienie o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów wykorzystuje podejście naukowe.
BL_2A_K01P2A_K04, P2A_K07C-1, C-2T-A-10, T-A-3, T-A-4, T-A-5, T-A-6, T-A-7, T-A-9, T-A-1, T-A-8, T-A-2, T-W-1, T-W-2, T-W-3, T-W-4, T-W-5, T-W-6, T-W-7, T-W-8M-1, M-2, M-3S-1, S-4

Kryterium oceny - wiedza

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_2A_BLM-S-B8_W01
W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie zdefiniować pojęcie hormonu, wymienić i scharakteryzować głowne rodzaje hormonów.
2,0Student nie zna definicji hormonu, nie potrafi wymienic gruczołów wydzielania wewnętrznego, nie potrafi scharakteryzowac głównych rodzajów hormonów.
3,0Student podaje definicję hormonu, zna budowę i strukturę gruczołów wydzielania wewnętrznego.
3,5Student zna definicję hormonu, zna budowę i strukturę gruczołów wydzielania wewnętrznego, podaje główne rodzaje hormonów ze względu na ich budowę chemiczną oraz zakres i miejsce działania, podaje wspólne cechy hormonów.
4,0Student wymienia wszystkie hormony, podaje definicję hormonu oraz dobrze charakteryzuje działanie wybranych hormonów.
4,5Student wymienia i charakteryzuje wszystkie hormony uwzględniając ich budowę chemiczną, podaje definicję hormonu, opisuje budowę i strukturę gruczołów wydzielania wewnętrznego.
5,0Student wymienia i charakteryzuje wszystkie hormony uwzględniając ich budowę chemiczną oraz miejsce i zakres działania, opisuje kontrolę wydzielania dokrewnego, podaje definicję hormonu, opisuje budowę i strukturę gruczołów wydzielania wewnętrznego.
BL_2A_BLM-S-B8_W02
Student powinien opisać biosyntezę i uwalnianie hormonów oraz objaśniać działanie hormonów na komórki docelowe.
2,0Student nie zna miejsca biosyntezy hormonów oraz ich uwalniania, nie zna mechanizmu działania hormonów na komórki docelowe.
3,0Student podaje miejsce wytwarzania hormonów polipeptydowych, charakteryzuje proces powstawania hormonów w komórkach dokrewnych.
3,5Student zna zarówno biosyntezę hormonów polipeptydowych jak i hormonów steroidowych, opisuje proces uwalniania hormonów z komórek dokrewnych.
4,0Student zna biosyntezę i uwalnianie wszystkich hormonów, podaje ogólną charakterystykę działania hormonów na komórki docelowe.
4,5Student zna biosyntezę i uwalnianie wszystkich hormonów, podaje ogólną charakterystykę działania hormonów na komórki docelowe, potrafi dokonac podziału receptorów hormonalnych i podaje ich rolę.
5,0Student zna biosyntezę i uwalnianie wszystkich hormonów, podaje działanie hormonów na komórki docelowe za pośrednictwem kilku z następujących mechanizmów: zmiany syntezy hormonów, zmiany aktywności enzymów, działania na receptory błony komórkowej, działania na receptory cytoplazmatyczne lub jądrowe.

Kryterium oceny - umiejętności

Efekt kształceniaOcenaKryterium oceny
BL_2A_BLM-S-B8_U01
W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu.
2,0Student nie zna działania hormonów na komórki docelowe, nie potrafi opisac konsekwencji niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu.
3,0Student potrafi zaledwie wskazac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe.
3,5Student potrafi wskazac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz przeanalizowac skutki niedoborów wybranych hormonów.
4,0Student potrafi dobrze interpretowac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz przeanalizowac skutki niedoborów i nadmiaru wybranych hormonów.
4,5Student potrafi dobrze interpretowac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz przeanalizowac skutki niedoborów i nadmiaru większości hormonów.
5,0Student potrafi dobrze interpretowac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz przeanalizowac skutki niedoborów i nadmiaru wszystkich hormonów analizowanych w trakcie zajęc.
BL_2A_BLM-S-B8_U02
Student potrafi posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach biologicznych.
2,0Student nie potrafi posługiwac się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywac tę wiedzę w naukach biologicznych.
3,0Student potrafi zaledwie posługiwac się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów.
3,5Student posługuje się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów, oraz wskazuje metodę ich badania.
4,0Student dobrze posługuje się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów, oraz wskazuje i opisuje metodę ich badania.
4,5Student dobrze posługuje się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów, oraz wskazuje i opisuje metodę ich badania, potrafi wykorzystac zdobytą wiedzę w naukach biologicznych.
5,0Student bardzo dobrze posługuje się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów, oraz wskazuje i opisuje metody ich badania, potrafi wykorzystac zdobytą wiedzę w naukach biologicznych.

Literatura podstawowa

  1. Ślebodziński A., Zarys endokrynologii zwierząt użytkowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1979, 1979
  2. Traczyk W.Z., Trzebski A., Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2001
  3. Konturek S., Fizjologia człowieka - Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2000

Literatura dodatkowa

  1. Korman E, Podstawy endokrynologii wieku rozwojowego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warsazwa, 1999
  2. Pawlikowski M., Zarys endokrynologii klinicznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 1996

Treści programowe - ćwiczenia audytoryjne

KODTreść programowaGodziny
T-A-1Gruczoły dokrewne człowieka i ich hormony. Układ hormonalny jako system utrzymania homeostazy w organizmie wielokomórkowym. Biosynteza i uwalnianie hormonów. Powiązania i zależności układu wewnętrznego wydzielania z układem nerwowym i immunologicznym. Neuroimmunoendokryonologia – cytokiny i ich wpływ na układ dokrewny4
T-A-2Ogólna charakterystyka i mechanizm działania hormonów. Kryteria klasyfikacji hormonów. Hormony polipeptydowe i białkowe, pochodne aminokwasów, steroidowe, pochodne kwasów tłuszczowych. Endokrynne, parakrynne i autokrynne działanie hormonów. Klasyfikacja i lokalizacja w komórce receptorów hormonalnych, specyficzność ligandów. Działanie hormonów na komórki docelowe. Hormony a układ cyklicznego AMP i GMP. Czynniki wzrostowe i ich działanie hormonalne.Genomowe i pozagenomowe działanie hormonów drobnocząsteczkowych.4
T-A-3Fizjologia i patofizjologia podwzgórza, przysadki gruczołowej i nerwowej Struktura i hormony przysadki gruczołowej i nerwowej. Patogeneza karłowatości przysadkowej i akromegalii. Krótko- i długoterminowa hormonalna kontrola pobierania pokarmu. Hormonalne (i genetyczne) aspekty jadłowstrętu i otyłości, hormony tkanki tłuszczowej. Hiper-i hipoprolaktynemia .4
T-A-4Czynność gruczołu tarczowego i przemiana jej hormonów, metabolizm jodu w organizmie Sprzężenie zwrotne podwzgórze-przysadka-tarczyca. Wrodzona i nabyta, pierwotna i wtórna niedoczynność tarczycy. Funkcje przytarczyc. Mechanizmy regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Osteoporoza u kobiet i mężczyzn – podobieństwa i różnice.4
T-A-5Endokrynna czynność trzustki Działanie biologiczne hormonów trzustki Definicja, klasyfikacja, etiologia i objawy cukrzycy. Podstawowe różnice między cukrzycą insulinozależną i insulinoniezależną.2
T-A-6Endokrynna czynność nadnerczy Hormony nadnerczy a adaptacja fizjologiczna. Endokrynologia stresu. Wpływ hormonów katecholowych na układ krążenia i narządy wewnętrzne2
T-A-7Hormony tkankowe i ich znaczenie biologiczne Działanie biologiczne prostaglandyn. Tkankowy układ renina-angiotensyna-aldosteron i znaczenie biologiczne. Rola leptyny i greliny w kontroli masy ciała i przyjmowaniu pokarmów. Endokrynna rola serca4
T-A-8Rola szyszynki u człowieka. Fizjologiczna rola melatoniny i jej wpływ na wybrane hormony części gruczołowej przysadki.2
T-A-9Dyskusja panelowa nt. „Zastosowanie metod biotechnologicznych w biosyntezie i produkcji hormonów – stan obecny i perspektywy”.2
T-A-10Zaliczenie ćwiczeń w formie pisemnej2
30

Treści programowe - wykłady

KODTreść programowaGodziny
T-W-1Przedmiot badań i miejsce endokrynologii w naukach biologicznych. Ogólna rola i charakterystyka hormonów. Komórki, tkanki i gruczoły wydzielające hormony. Stopnie i systemy kontroli hormonalnej.2
T-W-2Kryteria klasyfikacji hormonów. Komórki i tkanki docelowe dla hormonów. Mechanizm działania hormonów na komórki docelowe. Autokrynne, parakrynne i endokrynne działanie hormonów. Białka receptorowe i klasyfikacja receptorów. Ligand, agonista i antagonista receptora. Przepuszczalność błon cytoplazmatycznych dla hormonów. Swoistość i powinowactwo receptorów.2
T-W-3Powiązania czynnościowe między układami: hormonalnym, nerwowym i immunologicznym. Nerwowe, hormonalne i metaboliczne mechanizmy kontroli biosyntezy i uwalniania hormonów. Struktura i czynność układu podwzgórzowo-przysadkowego. Sprzężenia zwrotne ujemne i dodatnie, przykłady. Synteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna wazopresyny o oksytocyny. Liberyny i statyny podwzgórza. Biosynteza, magazynowanie, regulacja wydzielania, transport, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola biologiczna hormonów przysadki gruczołowej (hormonu wzrostu, prolaktyny, tyreotropiny, kortykotropiny i gonadotropin).2
T-W-4Budowa i rozwój gruczołu tarczowego. Biosynteza, regulacja wydzielania, transport tkanki docelowe mechanizm działania mteabolozm i rola fizjologiczna tyroksyny (T4), trijodotyroniny (T3) i trijodotyroniny odwrotnej (rT3). Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu- biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola parathormonu, kalcytoniny i kalcytriolu.2
T-W-5Zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Wyspy Langerhansa, ich komórki i hormony. Parakrynny system kontroli wydzielania komórek wysp trzustkowych. Biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna i biochemiczna insuliny oraz glukagonu. Efekty fizjologiczne somatostatyny i polipeptydu trzustkowego.2
T-W-6Budowa gruczołu nadnerczowego. Synteza i regulacja wydzielania, receptory, mechanizm działania, efekty fizjologiczne i biochemiczne działania katecholamin: adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Struktura i funkcja kory nadnerczy, hormony warstwy kłębkowatej, pasmowatej i siateczkowatej.2
T-W-7Hormony innych narządów, tkanek i komórek i ich znaczenie biologiczne. Układ reninowo-angiotensynowy, erytropoetyna, prostaglandyny, hormony przewodu pokarmowego, endokrynna czynność serca, leptyna i grelina.2
T-W-8Zaliczenie wykładów w formie pisemnej1
15

Formy aktywności - ćwiczenia audytoryjne

KODForma aktywnościGodziny
A-A-1Udział studenta w ćwiczeniach audytoryjnych30
A-A-2Przygotowanie do zaliczenia10
A-A-3Samodzielne przygotowanie prezentacji multimedialnej na wybrany temat i omówienie podczas zajęć10
A-A-4Studiowanie literatury przedmiotu10
60
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta

Formy aktywności - wykłady

KODForma aktywnościGodziny
A-W-1Udział studenta w wykładach15
A-W-2Samodzielne studiowanie tematyki wykładów8
A-W-3Przygotowanie do zaliczenia7
30
(*) 1 punkt ECTS, odpowiada około 30 godzinom aktywności studenta
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_2A_BLM-S-B8_W01W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien być w stanie zdefiniować pojęcie hormonu, wymienić i scharakteryzować głowne rodzaje hormonów.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_2A_W16ma ogólną, a w niektórych obszarach pogłębioną wiedzę na temat chemii biologicznej i fizjologicznej organizmów żywych
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP2A_W03ma pogłębioną wiedzę z zakresu tych nauk ścisłych, z którymi związany jest studiowany kierunek studiów (w szczególności biofizyka, biochemia, biomatematyka, geochemia, biogeochemia, geofizyka)
P2A_W05ma wiedzę w zakresie aktualnie dyskutowanych w literaturze kierunkowej problemów z wybranej dziedziny nauki i dyscypliny naukowej
Cel przedmiotuC-1Celem przedmiotu jest poznanie mechanizmów działania hormonów i ich roli w organizmie.
Treści programoweT-A-10Zaliczenie ćwiczeń w formie pisemnej
T-A-3Fizjologia i patofizjologia podwzgórza, przysadki gruczołowej i nerwowej Struktura i hormony przysadki gruczołowej i nerwowej. Patogeneza karłowatości przysadkowej i akromegalii. Krótko- i długoterminowa hormonalna kontrola pobierania pokarmu. Hormonalne (i genetyczne) aspekty jadłowstrętu i otyłości, hormony tkanki tłuszczowej. Hiper-i hipoprolaktynemia .
T-A-4Czynność gruczołu tarczowego i przemiana jej hormonów, metabolizm jodu w organizmie Sprzężenie zwrotne podwzgórze-przysadka-tarczyca. Wrodzona i nabyta, pierwotna i wtórna niedoczynność tarczycy. Funkcje przytarczyc. Mechanizmy regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Osteoporoza u kobiet i mężczyzn – podobieństwa i różnice.
T-A-5Endokrynna czynność trzustki Działanie biologiczne hormonów trzustki Definicja, klasyfikacja, etiologia i objawy cukrzycy. Podstawowe różnice między cukrzycą insulinozależną i insulinoniezależną.
T-A-6Endokrynna czynność nadnerczy Hormony nadnerczy a adaptacja fizjologiczna. Endokrynologia stresu. Wpływ hormonów katecholowych na układ krążenia i narządy wewnętrzne
T-A-7Hormony tkankowe i ich znaczenie biologiczne Działanie biologiczne prostaglandyn. Tkankowy układ renina-angiotensyna-aldosteron i znaczenie biologiczne. Rola leptyny i greliny w kontroli masy ciała i przyjmowaniu pokarmów. Endokrynna rola serca
T-A-1Gruczoły dokrewne człowieka i ich hormony. Układ hormonalny jako system utrzymania homeostazy w organizmie wielokomórkowym. Biosynteza i uwalnianie hormonów. Powiązania i zależności układu wewnętrznego wydzielania z układem nerwowym i immunologicznym. Neuroimmunoendokryonologia – cytokiny i ich wpływ na układ dokrewny
T-A-8Rola szyszynki u człowieka. Fizjologiczna rola melatoniny i jej wpływ na wybrane hormony części gruczołowej przysadki.
T-A-2Ogólna charakterystyka i mechanizm działania hormonów. Kryteria klasyfikacji hormonów. Hormony polipeptydowe i białkowe, pochodne aminokwasów, steroidowe, pochodne kwasów tłuszczowych. Endokrynne, parakrynne i autokrynne działanie hormonów. Klasyfikacja i lokalizacja w komórce receptorów hormonalnych, specyficzność ligandów. Działanie hormonów na komórki docelowe. Hormony a układ cyklicznego AMP i GMP. Czynniki wzrostowe i ich działanie hormonalne.Genomowe i pozagenomowe działanie hormonów drobnocząsteczkowych.
T-W-2Kryteria klasyfikacji hormonów. Komórki i tkanki docelowe dla hormonów. Mechanizm działania hormonów na komórki docelowe. Autokrynne, parakrynne i endokrynne działanie hormonów. Białka receptorowe i klasyfikacja receptorów. Ligand, agonista i antagonista receptora. Przepuszczalność błon cytoplazmatycznych dla hormonów. Swoistość i powinowactwo receptorów.
T-W-4Budowa i rozwój gruczołu tarczowego. Biosynteza, regulacja wydzielania, transport tkanki docelowe mechanizm działania mteabolozm i rola fizjologiczna tyroksyny (T4), trijodotyroniny (T3) i trijodotyroniny odwrotnej (rT3). Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu- biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola parathormonu, kalcytoniny i kalcytriolu.
T-W-5Zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Wyspy Langerhansa, ich komórki i hormony. Parakrynny system kontroli wydzielania komórek wysp trzustkowych. Biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna i biochemiczna insuliny oraz glukagonu. Efekty fizjologiczne somatostatyny i polipeptydu trzustkowego.
T-W-6Budowa gruczołu nadnerczowego. Synteza i regulacja wydzielania, receptory, mechanizm działania, efekty fizjologiczne i biochemiczne działania katecholamin: adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Struktura i funkcja kory nadnerczy, hormony warstwy kłębkowatej, pasmowatej i siateczkowatej.
T-W-7Hormony innych narządów, tkanek i komórek i ich znaczenie biologiczne. Układ reninowo-angiotensynowy, erytropoetyna, prostaglandyny, hormony przewodu pokarmowego, endokrynna czynność serca, leptyna i grelina.
T-W-8Zaliczenie wykładów w formie pisemnej
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne z wykorzystaniem komputera i projektora.
M-3Dyskusja dydaktyczna.
Sposób ocenyS-3Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie zna definicji hormonu, nie potrafi wymienic gruczołów wydzielania wewnętrznego, nie potrafi scharakteryzowac głównych rodzajów hormonów.
3,0Student podaje definicję hormonu, zna budowę i strukturę gruczołów wydzielania wewnętrznego.
3,5Student zna definicję hormonu, zna budowę i strukturę gruczołów wydzielania wewnętrznego, podaje główne rodzaje hormonów ze względu na ich budowę chemiczną oraz zakres i miejsce działania, podaje wspólne cechy hormonów.
4,0Student wymienia wszystkie hormony, podaje definicję hormonu oraz dobrze charakteryzuje działanie wybranych hormonów.
4,5Student wymienia i charakteryzuje wszystkie hormony uwzględniając ich budowę chemiczną, podaje definicję hormonu, opisuje budowę i strukturę gruczołów wydzielania wewnętrznego.
5,0Student wymienia i charakteryzuje wszystkie hormony uwzględniając ich budowę chemiczną oraz miejsce i zakres działania, opisuje kontrolę wydzielania dokrewnego, podaje definicję hormonu, opisuje budowę i strukturę gruczołów wydzielania wewnętrznego.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_2A_BLM-S-B8_W02Student powinien opisać biosyntezę i uwalnianie hormonów oraz objaśniać działanie hormonów na komórki docelowe.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_2A_W17ma zaawansowana wiedzę w zakresie ekologii organizmów Metazoa
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP2A_W02konsekwentnie stosuje i upowszechnia zasadę ścisłego, opartego na danych empirycznych, interpretowania zjawisk i procesów przyrodniczych w pracy badawczej i działaniach praktycznych
P2A_W04ma pogłębioną wiedzę z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów umożliwiającą dostrzeganie związków i zależności w przyrodzie
P2A_W05ma wiedzę w zakresie aktualnie dyskutowanych w literaturze kierunkowej problemów z wybranej dziedziny nauki i dyscypliny naukowej
Cel przedmiotuC-1Celem przedmiotu jest poznanie mechanizmów działania hormonów i ich roli w organizmie.
Treści programoweT-A-10Zaliczenie ćwiczeń w formie pisemnej
T-A-3Fizjologia i patofizjologia podwzgórza, przysadki gruczołowej i nerwowej Struktura i hormony przysadki gruczołowej i nerwowej. Patogeneza karłowatości przysadkowej i akromegalii. Krótko- i długoterminowa hormonalna kontrola pobierania pokarmu. Hormonalne (i genetyczne) aspekty jadłowstrętu i otyłości, hormony tkanki tłuszczowej. Hiper-i hipoprolaktynemia .
T-A-4Czynność gruczołu tarczowego i przemiana jej hormonów, metabolizm jodu w organizmie Sprzężenie zwrotne podwzgórze-przysadka-tarczyca. Wrodzona i nabyta, pierwotna i wtórna niedoczynność tarczycy. Funkcje przytarczyc. Mechanizmy regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Osteoporoza u kobiet i mężczyzn – podobieństwa i różnice.
T-A-5Endokrynna czynność trzustki Działanie biologiczne hormonów trzustki Definicja, klasyfikacja, etiologia i objawy cukrzycy. Podstawowe różnice między cukrzycą insulinozależną i insulinoniezależną.
T-A-6Endokrynna czynność nadnerczy Hormony nadnerczy a adaptacja fizjologiczna. Endokrynologia stresu. Wpływ hormonów katecholowych na układ krążenia i narządy wewnętrzne
T-A-7Hormony tkankowe i ich znaczenie biologiczne Działanie biologiczne prostaglandyn. Tkankowy układ renina-angiotensyna-aldosteron i znaczenie biologiczne. Rola leptyny i greliny w kontroli masy ciała i przyjmowaniu pokarmów. Endokrynna rola serca
T-A-9Dyskusja panelowa nt. „Zastosowanie metod biotechnologicznych w biosyntezie i produkcji hormonów – stan obecny i perspektywy”.
T-A-1Gruczoły dokrewne człowieka i ich hormony. Układ hormonalny jako system utrzymania homeostazy w organizmie wielokomórkowym. Biosynteza i uwalnianie hormonów. Powiązania i zależności układu wewnętrznego wydzielania z układem nerwowym i immunologicznym. Neuroimmunoendokryonologia – cytokiny i ich wpływ na układ dokrewny
T-A-8Rola szyszynki u człowieka. Fizjologiczna rola melatoniny i jej wpływ na wybrane hormony części gruczołowej przysadki.
T-A-2Ogólna charakterystyka i mechanizm działania hormonów. Kryteria klasyfikacji hormonów. Hormony polipeptydowe i białkowe, pochodne aminokwasów, steroidowe, pochodne kwasów tłuszczowych. Endokrynne, parakrynne i autokrynne działanie hormonów. Klasyfikacja i lokalizacja w komórce receptorów hormonalnych, specyficzność ligandów. Działanie hormonów na komórki docelowe. Hormony a układ cyklicznego AMP i GMP. Czynniki wzrostowe i ich działanie hormonalne.Genomowe i pozagenomowe działanie hormonów drobnocząsteczkowych.
T-W-1Przedmiot badań i miejsce endokrynologii w naukach biologicznych. Ogólna rola i charakterystyka hormonów. Komórki, tkanki i gruczoły wydzielające hormony. Stopnie i systemy kontroli hormonalnej.
T-W-2Kryteria klasyfikacji hormonów. Komórki i tkanki docelowe dla hormonów. Mechanizm działania hormonów na komórki docelowe. Autokrynne, parakrynne i endokrynne działanie hormonów. Białka receptorowe i klasyfikacja receptorów. Ligand, agonista i antagonista receptora. Przepuszczalność błon cytoplazmatycznych dla hormonów. Swoistość i powinowactwo receptorów.
T-W-3Powiązania czynnościowe między układami: hormonalnym, nerwowym i immunologicznym. Nerwowe, hormonalne i metaboliczne mechanizmy kontroli biosyntezy i uwalniania hormonów. Struktura i czynność układu podwzgórzowo-przysadkowego. Sprzężenia zwrotne ujemne i dodatnie, przykłady. Synteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna wazopresyny o oksytocyny. Liberyny i statyny podwzgórza. Biosynteza, magazynowanie, regulacja wydzielania, transport, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola biologiczna hormonów przysadki gruczołowej (hormonu wzrostu, prolaktyny, tyreotropiny, kortykotropiny i gonadotropin).
T-W-4Budowa i rozwój gruczołu tarczowego. Biosynteza, regulacja wydzielania, transport tkanki docelowe mechanizm działania mteabolozm i rola fizjologiczna tyroksyny (T4), trijodotyroniny (T3) i trijodotyroniny odwrotnej (rT3). Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu- biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola parathormonu, kalcytoniny i kalcytriolu.
T-W-5Zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Wyspy Langerhansa, ich komórki i hormony. Parakrynny system kontroli wydzielania komórek wysp trzustkowych. Biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna i biochemiczna insuliny oraz glukagonu. Efekty fizjologiczne somatostatyny i polipeptydu trzustkowego.
T-W-6Budowa gruczołu nadnerczowego. Synteza i regulacja wydzielania, receptory, mechanizm działania, efekty fizjologiczne i biochemiczne działania katecholamin: adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Struktura i funkcja kory nadnerczy, hormony warstwy kłębkowatej, pasmowatej i siateczkowatej.
T-W-7Hormony innych narządów, tkanek i komórek i ich znaczenie biologiczne. Układ reninowo-angiotensynowy, erytropoetyna, prostaglandyny, hormony przewodu pokarmowego, endokrynna czynność serca, leptyna i grelina.
T-W-8Zaliczenie wykładów w formie pisemnej
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne z wykorzystaniem komputera i projektora.
M-3Dyskusja dydaktyczna.
Sposób ocenyS-3Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie zna miejsca biosyntezy hormonów oraz ich uwalniania, nie zna mechanizmu działania hormonów na komórki docelowe.
3,0Student podaje miejsce wytwarzania hormonów polipeptydowych, charakteryzuje proces powstawania hormonów w komórkach dokrewnych.
3,5Student zna zarówno biosyntezę hormonów polipeptydowych jak i hormonów steroidowych, opisuje proces uwalniania hormonów z komórek dokrewnych.
4,0Student zna biosyntezę i uwalnianie wszystkich hormonów, podaje ogólną charakterystykę działania hormonów na komórki docelowe.
4,5Student zna biosyntezę i uwalnianie wszystkich hormonów, podaje ogólną charakterystykę działania hormonów na komórki docelowe, potrafi dokonac podziału receptorów hormonalnych i podaje ich rolę.
5,0Student zna biosyntezę i uwalnianie wszystkich hormonów, podaje działanie hormonów na komórki docelowe za pośrednictwem kilku z następujących mechanizmów: zmiany syntezy hormonów, zmiany aktywności enzymów, działania na receptory błony komórkowej, działania na receptory cytoplazmatyczne lub jądrowe.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_2A_BLM-S-B8_U01W wyniku przeprowadzonych zajęć student powinien umieć interpretować różnice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz analizować konsekwencje niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_2A_U11wykorzystuje wiedzę z zakresu budowy i funkcji biologicznych białek, kwasów nukleinowych, węglowodanów, lipidów oraz hormonów i witamin; rozumie główne szlaki metaboliczne oraz mechanizmów regulacji metabolizmu, rozumie mechanizmy działania hormonów i ich rolę w organizmie;
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP2A_U01stosuje zaawansowane techniki i narzędzia badawcze w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
P2A_U02biegle wykorzystuje literaturę naukową z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, w języku polskim; czyta ze zrozumieniem skomplikowane teksty naukowe w języku angielskim
P2A_U03wykazuje umiejętność krytycznej analizy i selekcji informacji, zwłaszcza ze źródeł elektronicznych
P2A_U04planuje i wykonuje zadania badawcze lub ekspertyzy pod kierunkiem opiekuna naukowego
P2A_U06zbiera i interpretuje dane empiryczne oraz na tej podstawie formułuje odpowiednie wnioski
Cel przedmiotuC-1Celem przedmiotu jest poznanie mechanizmów działania hormonów i ich roli w organizmie.
C-2Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze skutkami fizjologicznych niedoborów i nadmiaru hormonów oraz metod oznaczania stężeń hormonów białkowych i steroidowych w płynach ustrojowych.
Treści programoweT-A-10Zaliczenie ćwiczeń w formie pisemnej
T-A-3Fizjologia i patofizjologia podwzgórza, przysadki gruczołowej i nerwowej Struktura i hormony przysadki gruczołowej i nerwowej. Patogeneza karłowatości przysadkowej i akromegalii. Krótko- i długoterminowa hormonalna kontrola pobierania pokarmu. Hormonalne (i genetyczne) aspekty jadłowstrętu i otyłości, hormony tkanki tłuszczowej. Hiper-i hipoprolaktynemia .
T-A-4Czynność gruczołu tarczowego i przemiana jej hormonów, metabolizm jodu w organizmie Sprzężenie zwrotne podwzgórze-przysadka-tarczyca. Wrodzona i nabyta, pierwotna i wtórna niedoczynność tarczycy. Funkcje przytarczyc. Mechanizmy regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Osteoporoza u kobiet i mężczyzn – podobieństwa i różnice.
T-A-5Endokrynna czynność trzustki Działanie biologiczne hormonów trzustki Definicja, klasyfikacja, etiologia i objawy cukrzycy. Podstawowe różnice między cukrzycą insulinozależną i insulinoniezależną.
T-A-6Endokrynna czynność nadnerczy Hormony nadnerczy a adaptacja fizjologiczna. Endokrynologia stresu. Wpływ hormonów katecholowych na układ krążenia i narządy wewnętrzne
T-A-7Hormony tkankowe i ich znaczenie biologiczne Działanie biologiczne prostaglandyn. Tkankowy układ renina-angiotensyna-aldosteron i znaczenie biologiczne. Rola leptyny i greliny w kontroli masy ciała i przyjmowaniu pokarmów. Endokrynna rola serca
T-A-9Dyskusja panelowa nt. „Zastosowanie metod biotechnologicznych w biosyntezie i produkcji hormonów – stan obecny i perspektywy”.
T-A-1Gruczoły dokrewne człowieka i ich hormony. Układ hormonalny jako system utrzymania homeostazy w organizmie wielokomórkowym. Biosynteza i uwalnianie hormonów. Powiązania i zależności układu wewnętrznego wydzielania z układem nerwowym i immunologicznym. Neuroimmunoendokryonologia – cytokiny i ich wpływ na układ dokrewny
T-A-8Rola szyszynki u człowieka. Fizjologiczna rola melatoniny i jej wpływ na wybrane hormony części gruczołowej przysadki.
T-A-2Ogólna charakterystyka i mechanizm działania hormonów. Kryteria klasyfikacji hormonów. Hormony polipeptydowe i białkowe, pochodne aminokwasów, steroidowe, pochodne kwasów tłuszczowych. Endokrynne, parakrynne i autokrynne działanie hormonów. Klasyfikacja i lokalizacja w komórce receptorów hormonalnych, specyficzność ligandów. Działanie hormonów na komórki docelowe. Hormony a układ cyklicznego AMP i GMP. Czynniki wzrostowe i ich działanie hormonalne.Genomowe i pozagenomowe działanie hormonów drobnocząsteczkowych.
T-W-3Powiązania czynnościowe między układami: hormonalnym, nerwowym i immunologicznym. Nerwowe, hormonalne i metaboliczne mechanizmy kontroli biosyntezy i uwalniania hormonów. Struktura i czynność układu podwzgórzowo-przysadkowego. Sprzężenia zwrotne ujemne i dodatnie, przykłady. Synteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna wazopresyny o oksytocyny. Liberyny i statyny podwzgórza. Biosynteza, magazynowanie, regulacja wydzielania, transport, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola biologiczna hormonów przysadki gruczołowej (hormonu wzrostu, prolaktyny, tyreotropiny, kortykotropiny i gonadotropin).
T-W-4Budowa i rozwój gruczołu tarczowego. Biosynteza, regulacja wydzielania, transport tkanki docelowe mechanizm działania mteabolozm i rola fizjologiczna tyroksyny (T4), trijodotyroniny (T3) i trijodotyroniny odwrotnej (rT3). Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu- biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola parathormonu, kalcytoniny i kalcytriolu.
T-W-5Zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Wyspy Langerhansa, ich komórki i hormony. Parakrynny system kontroli wydzielania komórek wysp trzustkowych. Biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna i biochemiczna insuliny oraz glukagonu. Efekty fizjologiczne somatostatyny i polipeptydu trzustkowego.
T-W-6Budowa gruczołu nadnerczowego. Synteza i regulacja wydzielania, receptory, mechanizm działania, efekty fizjologiczne i biochemiczne działania katecholamin: adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Struktura i funkcja kory nadnerczy, hormony warstwy kłębkowatej, pasmowatej i siateczkowatej.
T-W-7Hormony innych narządów, tkanek i komórek i ich znaczenie biologiczne. Układ reninowo-angiotensynowy, erytropoetyna, prostaglandyny, hormony przewodu pokarmowego, endokrynna czynność serca, leptyna i grelina.
T-W-8Zaliczenie wykładów w formie pisemnej
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne z wykorzystaniem komputera i projektora.
M-3Dyskusja dydaktyczna.
Sposób ocenyS-3Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie zna działania hormonów na komórki docelowe, nie potrafi opisac konsekwencji niedoborów i nadmiaru poszczególnych hormonów na funkcjonowanie mechanizmów fizjologicznych organizmu.
3,0Student potrafi zaledwie wskazac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe.
3,5Student potrafi wskazac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz przeanalizowac skutki niedoborów wybranych hormonów.
4,0Student potrafi dobrze interpretowac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz przeanalizowac skutki niedoborów i nadmiaru wybranych hormonów.
4,5Student potrafi dobrze interpretowac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz przeanalizowac skutki niedoborów i nadmiaru większości hormonów.
5,0Student potrafi dobrze interpretowac róznice w działaniu hormonów na komórki docelowe oraz przeanalizowac skutki niedoborów i nadmiaru wszystkich hormonów analizowanych w trakcie zajęc.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_2A_BLM-S-B8_U02Student potrafi posługiwać się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich ich badania i wykorzystywać tę wiedzę w naukach biologicznych.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_2A_U11wykorzystuje wiedzę z zakresu budowy i funkcji biologicznych białek, kwasów nukleinowych, węglowodanów, lipidów oraz hormonów i witamin; rozumie główne szlaki metaboliczne oraz mechanizmów regulacji metabolizmu, rozumie mechanizmy działania hormonów i ich rolę w organizmie;
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP2A_U01stosuje zaawansowane techniki i narzędzia badawcze w zakresie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów
P2A_U02biegle wykorzystuje literaturę naukową z zakresu dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla studiowanego kierunku studiów, w języku polskim; czyta ze zrozumieniem skomplikowane teksty naukowe w języku angielskim
P2A_U03wykazuje umiejętność krytycznej analizy i selekcji informacji, zwłaszcza ze źródeł elektronicznych
P2A_U04planuje i wykonuje zadania badawcze lub ekspertyzy pod kierunkiem opiekuna naukowego
P2A_U06zbiera i interpretuje dane empiryczne oraz na tej podstawie formułuje odpowiednie wnioski
Cel przedmiotuC-2Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze skutkami fizjologicznych niedoborów i nadmiaru hormonów oraz metod oznaczania stężeń hormonów białkowych i steroidowych w płynach ustrojowych.
Treści programoweT-A-10Zaliczenie ćwiczeń w formie pisemnej
T-A-3Fizjologia i patofizjologia podwzgórza, przysadki gruczołowej i nerwowej Struktura i hormony przysadki gruczołowej i nerwowej. Patogeneza karłowatości przysadkowej i akromegalii. Krótko- i długoterminowa hormonalna kontrola pobierania pokarmu. Hormonalne (i genetyczne) aspekty jadłowstrętu i otyłości, hormony tkanki tłuszczowej. Hiper-i hipoprolaktynemia .
T-A-4Czynność gruczołu tarczowego i przemiana jej hormonów, metabolizm jodu w organizmie Sprzężenie zwrotne podwzgórze-przysadka-tarczyca. Wrodzona i nabyta, pierwotna i wtórna niedoczynność tarczycy. Funkcje przytarczyc. Mechanizmy regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Osteoporoza u kobiet i mężczyzn – podobieństwa i różnice.
T-A-5Endokrynna czynność trzustki Działanie biologiczne hormonów trzustki Definicja, klasyfikacja, etiologia i objawy cukrzycy. Podstawowe różnice między cukrzycą insulinozależną i insulinoniezależną.
T-A-6Endokrynna czynność nadnerczy Hormony nadnerczy a adaptacja fizjologiczna. Endokrynologia stresu. Wpływ hormonów katecholowych na układ krążenia i narządy wewnętrzne
T-A-7Hormony tkankowe i ich znaczenie biologiczne Działanie biologiczne prostaglandyn. Tkankowy układ renina-angiotensyna-aldosteron i znaczenie biologiczne. Rola leptyny i greliny w kontroli masy ciała i przyjmowaniu pokarmów. Endokrynna rola serca
T-A-9Dyskusja panelowa nt. „Zastosowanie metod biotechnologicznych w biosyntezie i produkcji hormonów – stan obecny i perspektywy”.
T-A-1Gruczoły dokrewne człowieka i ich hormony. Układ hormonalny jako system utrzymania homeostazy w organizmie wielokomórkowym. Biosynteza i uwalnianie hormonów. Powiązania i zależności układu wewnętrznego wydzielania z układem nerwowym i immunologicznym. Neuroimmunoendokryonologia – cytokiny i ich wpływ na układ dokrewny
T-A-8Rola szyszynki u człowieka. Fizjologiczna rola melatoniny i jej wpływ na wybrane hormony części gruczołowej przysadki.
T-A-2Ogólna charakterystyka i mechanizm działania hormonów. Kryteria klasyfikacji hormonów. Hormony polipeptydowe i białkowe, pochodne aminokwasów, steroidowe, pochodne kwasów tłuszczowych. Endokrynne, parakrynne i autokrynne działanie hormonów. Klasyfikacja i lokalizacja w komórce receptorów hormonalnych, specyficzność ligandów. Działanie hormonów na komórki docelowe. Hormony a układ cyklicznego AMP i GMP. Czynniki wzrostowe i ich działanie hormonalne.Genomowe i pozagenomowe działanie hormonów drobnocząsteczkowych.
T-W-2Kryteria klasyfikacji hormonów. Komórki i tkanki docelowe dla hormonów. Mechanizm działania hormonów na komórki docelowe. Autokrynne, parakrynne i endokrynne działanie hormonów. Białka receptorowe i klasyfikacja receptorów. Ligand, agonista i antagonista receptora. Przepuszczalność błon cytoplazmatycznych dla hormonów. Swoistość i powinowactwo receptorów.
T-W-3Powiązania czynnościowe między układami: hormonalnym, nerwowym i immunologicznym. Nerwowe, hormonalne i metaboliczne mechanizmy kontroli biosyntezy i uwalniania hormonów. Struktura i czynność układu podwzgórzowo-przysadkowego. Sprzężenia zwrotne ujemne i dodatnie, przykłady. Synteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna wazopresyny o oksytocyny. Liberyny i statyny podwzgórza. Biosynteza, magazynowanie, regulacja wydzielania, transport, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola biologiczna hormonów przysadki gruczołowej (hormonu wzrostu, prolaktyny, tyreotropiny, kortykotropiny i gonadotropin).
T-W-4Budowa i rozwój gruczołu tarczowego. Biosynteza, regulacja wydzielania, transport tkanki docelowe mechanizm działania mteabolozm i rola fizjologiczna tyroksyny (T4), trijodotyroniny (T3) i trijodotyroniny odwrotnej (rT3). Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu- biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola parathormonu, kalcytoniny i kalcytriolu.
T-W-5Zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Wyspy Langerhansa, ich komórki i hormony. Parakrynny system kontroli wydzielania komórek wysp trzustkowych. Biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna i biochemiczna insuliny oraz glukagonu. Efekty fizjologiczne somatostatyny i polipeptydu trzustkowego.
T-W-6Budowa gruczołu nadnerczowego. Synteza i regulacja wydzielania, receptory, mechanizm działania, efekty fizjologiczne i biochemiczne działania katecholamin: adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Struktura i funkcja kory nadnerczy, hormony warstwy kłębkowatej, pasmowatej i siateczkowatej.
T-W-7Hormony innych narządów, tkanek i komórek i ich znaczenie biologiczne. Układ reninowo-angiotensynowy, erytropoetyna, prostaglandyny, hormony przewodu pokarmowego, endokrynna czynność serca, leptyna i grelina.
T-W-8Zaliczenie wykładów w formie pisemnej
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne z wykorzystaniem komputera i projektora.
M-3Dyskusja dydaktyczna.
Sposób ocenyS-3Ocena podsumowująca: Sumaryczna ocena aktywności studenta oraz przygotowania prezentacji i jej omówienia na zajęciach audytoryjnych.
S-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.
Kryteria ocenyOcenaKryterium oceny
2,0Student nie potrafi posługiwac się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów oraz metod ich badania i wykorzystywac tę wiedzę w naukach biologicznych.
3,0Student potrafi zaledwie posługiwac się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów.
3,5Student posługuje się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów, oraz wskazuje metodę ich badania.
4,0Student dobrze posługuje się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów, oraz wskazuje i opisuje metodę ich badania.
4,5Student dobrze posługuje się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów, oraz wskazuje i opisuje metodę ich badania, potrafi wykorzystac zdobytą wiedzę w naukach biologicznych.
5,0Student bardzo dobrze posługuje się wiedzą na temat funkcji i struktury hormonów, oraz wskazuje i opisuje metody ich badania, potrafi wykorzystac zdobytą wiedzę w naukach biologicznych.
PoleKODZnaczenie kodu
Zamierzone efekty kształceniaBL_2A_BLM-S-B8_K01W wyniku przeprowadzonych zajęć student ma świadomość znaczenia układu hormonalnego w prawidłowej fizjologii organizmów. Wykazuje zrozumienie o ważności poznawania funkcji gruczołów wydzielania wewnętrznego. W interpretowaniu czynności gruczołów wydzielania wewnetrznego oraz samych hormonów wykorzystuje podejście naukowe.
Odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku studiówBL_2A_K01wykazuje zrozumienie i przekonanie o poznawalności procesów i zjawisk biologicznych zachodzących w świecie żywych organizmów; w interpretowaniu procesów i zjawisk biologicznych wykorzystuje podejście naukowe
Odniesienie do efektów zdefiniowanych dla obszaru kształceniaP2A_K04prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu
P2A_K07systematycznie aktualizuje wiedzę przyrodniczą i zna jej praktyczne zastosowania
Cel przedmiotuC-1Celem przedmiotu jest poznanie mechanizmów działania hormonów i ich roli w organizmie.
C-2Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów ze skutkami fizjologicznych niedoborów i nadmiaru hormonów oraz metod oznaczania stężeń hormonów białkowych i steroidowych w płynach ustrojowych.
Treści programoweT-A-10Zaliczenie ćwiczeń w formie pisemnej
T-A-3Fizjologia i patofizjologia podwzgórza, przysadki gruczołowej i nerwowej Struktura i hormony przysadki gruczołowej i nerwowej. Patogeneza karłowatości przysadkowej i akromegalii. Krótko- i długoterminowa hormonalna kontrola pobierania pokarmu. Hormonalne (i genetyczne) aspekty jadłowstrętu i otyłości, hormony tkanki tłuszczowej. Hiper-i hipoprolaktynemia .
T-A-4Czynność gruczołu tarczowego i przemiana jej hormonów, metabolizm jodu w organizmie Sprzężenie zwrotne podwzgórze-przysadka-tarczyca. Wrodzona i nabyta, pierwotna i wtórna niedoczynność tarczycy. Funkcje przytarczyc. Mechanizmy regulacji gospodarki wapniowo-fosforanowej. Osteoporoza u kobiet i mężczyzn – podobieństwa i różnice.
T-A-5Endokrynna czynność trzustki Działanie biologiczne hormonów trzustki Definicja, klasyfikacja, etiologia i objawy cukrzycy. Podstawowe różnice między cukrzycą insulinozależną i insulinoniezależną.
T-A-6Endokrynna czynność nadnerczy Hormony nadnerczy a adaptacja fizjologiczna. Endokrynologia stresu. Wpływ hormonów katecholowych na układ krążenia i narządy wewnętrzne
T-A-7Hormony tkankowe i ich znaczenie biologiczne Działanie biologiczne prostaglandyn. Tkankowy układ renina-angiotensyna-aldosteron i znaczenie biologiczne. Rola leptyny i greliny w kontroli masy ciała i przyjmowaniu pokarmów. Endokrynna rola serca
T-A-9Dyskusja panelowa nt. „Zastosowanie metod biotechnologicznych w biosyntezie i produkcji hormonów – stan obecny i perspektywy”.
T-A-1Gruczoły dokrewne człowieka i ich hormony. Układ hormonalny jako system utrzymania homeostazy w organizmie wielokomórkowym. Biosynteza i uwalnianie hormonów. Powiązania i zależności układu wewnętrznego wydzielania z układem nerwowym i immunologicznym. Neuroimmunoendokryonologia – cytokiny i ich wpływ na układ dokrewny
T-A-8Rola szyszynki u człowieka. Fizjologiczna rola melatoniny i jej wpływ na wybrane hormony części gruczołowej przysadki.
T-A-2Ogólna charakterystyka i mechanizm działania hormonów. Kryteria klasyfikacji hormonów. Hormony polipeptydowe i białkowe, pochodne aminokwasów, steroidowe, pochodne kwasów tłuszczowych. Endokrynne, parakrynne i autokrynne działanie hormonów. Klasyfikacja i lokalizacja w komórce receptorów hormonalnych, specyficzność ligandów. Działanie hormonów na komórki docelowe. Hormony a układ cyklicznego AMP i GMP. Czynniki wzrostowe i ich działanie hormonalne.Genomowe i pozagenomowe działanie hormonów drobnocząsteczkowych.
T-W-1Przedmiot badań i miejsce endokrynologii w naukach biologicznych. Ogólna rola i charakterystyka hormonów. Komórki, tkanki i gruczoły wydzielające hormony. Stopnie i systemy kontroli hormonalnej.
T-W-2Kryteria klasyfikacji hormonów. Komórki i tkanki docelowe dla hormonów. Mechanizm działania hormonów na komórki docelowe. Autokrynne, parakrynne i endokrynne działanie hormonów. Białka receptorowe i klasyfikacja receptorów. Ligand, agonista i antagonista receptora. Przepuszczalność błon cytoplazmatycznych dla hormonów. Swoistość i powinowactwo receptorów.
T-W-3Powiązania czynnościowe między układami: hormonalnym, nerwowym i immunologicznym. Nerwowe, hormonalne i metaboliczne mechanizmy kontroli biosyntezy i uwalniania hormonów. Struktura i czynność układu podwzgórzowo-przysadkowego. Sprzężenia zwrotne ujemne i dodatnie, przykłady. Synteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna wazopresyny o oksytocyny. Liberyny i statyny podwzgórza. Biosynteza, magazynowanie, regulacja wydzielania, transport, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola biologiczna hormonów przysadki gruczołowej (hormonu wzrostu, prolaktyny, tyreotropiny, kortykotropiny i gonadotropin).
T-W-4Budowa i rozwój gruczołu tarczowego. Biosynteza, regulacja wydzielania, transport tkanki docelowe mechanizm działania mteabolozm i rola fizjologiczna tyroksyny (T4), trijodotyroniny (T3) i trijodotyroniny odwrotnej (rT3). Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej organizmu- biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola parathormonu, kalcytoniny i kalcytriolu.
T-W-5Zewnątrz- i wewnątrzwydzielnicza czynność trzustki. Wyspy Langerhansa, ich komórki i hormony. Parakrynny system kontroli wydzielania komórek wysp trzustkowych. Biosynteza, regulacja wydzielania, tkanki docelowe, mechanizm działania i rola fizjologiczna i biochemiczna insuliny oraz glukagonu. Efekty fizjologiczne somatostatyny i polipeptydu trzustkowego.
T-W-6Budowa gruczołu nadnerczowego. Synteza i regulacja wydzielania, receptory, mechanizm działania, efekty fizjologiczne i biochemiczne działania katecholamin: adrenaliny, noradrenaliny i dopaminy. Struktura i funkcja kory nadnerczy, hormony warstwy kłębkowatej, pasmowatej i siateczkowatej.
T-W-7Hormony innych narządów, tkanek i komórek i ich znaczenie biologiczne. Układ reninowo-angiotensynowy, erytropoetyna, prostaglandyny, hormony przewodu pokarmowego, endokrynna czynność serca, leptyna i grelina.
T-W-8Zaliczenie wykładów w formie pisemnej
Metody nauczaniaM-1Wykład informacyjny prezentujący zagadnienia teoretyczne.
M-2Prezentacje multimedialne z wykorzystaniem komputera i projektora.
M-3Dyskusja dydaktyczna.
Sposób ocenyS-1Ocena formująca: Ocena aktywności studenta na zajęciach.
S-4Ocena podsumowująca: Pisemne zaliczenie tematyki wykładów.